Sốt rét là một trong những căn bệnh nguy hiểm nhất thế giới, theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), hàng năm ở Châu Phi có hơn 250.000 trẻ em chết vì căn bệnh này. Các nhà nghiên cứu cho biết, việc triển khai thí điểm tiêm vắc-xin sốt rét ở Malawi có thể giảm bớt gánh nặng bệnh tật cho trẻ em ở châu Phi, vùng cận Sahara.
Hình 1: Trẻ em được tiêm vắc-xin sốt rét ở Lilongwe, Malawi.
Nguồn: Courtesy of the Ministry of Health, Malawi.
RTS, S / AS01 (tên thương mại Mosquirix) là vắc-xin sốt rét dựa trên protein tái tổ hợp. Đây là loại vắc-xin sốt rét được cấp phép đầu tiên trên thế giới và cũng là loại vắc-xin đầu tiên được cấp phép sử dụng chống lại ký sinh trùng sốt rét ở người.
Vắc-xin được phát triển trên cơ sở hợp tác giữa GlaxoSmithKline (GSK) và Viện nghiên cứu quân đội Walter Reed, được tài trợ bởi Quỹ Bill và Melinda Gates và Sáng kiến vắc-xin sốt rét PATH. Hiệu quả của RTS, S dao động từ 26 đến 50% ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ.
Vào ngày 23 tháng 10 năm 2015, nhóm chuyên gia tư vấn chiến lược của Tổ chức Y tế thế giới (SAGE) và Ủy ban tư vấn chính sách về sốt rét (MPAC) đã đề xuất triển khai thí điểm vắc-xin RTS, S ở châu Phi.
Thử nghiệm đánh giá hiệu quả và an toàn của vắc-xin bắt đầu vào tháng 5 năm 2009 và kết thúc vào đầu năm 2014. Theo Tổ chức y tế thới giới (WHO), đây là loại vắc-xin duy nhất có thể làm giảm đáng kể tỷ lệ mắc sốt rét ở trẻ em. Kết quả của các thử nghiệm lâm sàng cho thấy, gần 39% trẻ em được tiêm vắc-xin từ 5 đến 17 tháng tuổi đã được bảo vệ khỏi bệnh sốt rét. Trong bốn năm tiếp theo, sẽ có khoảng 120.000 trẻ em dưới hai tuổi ở Malawi sẽ được tiêm vắc-xin sốt rét – RTS, S.
Lịch trình tiêm vắc-xin sốt rét – RTS, S cho trẻ em vào các giai đoạn: năm, sáu, bảy và 22 tháng tuổi tại các điểm nghiên cứu được chọn nhằm cung cấp thông tin và bằng chứng về hiệu quả, an toàn của vắc-xin sốt rét – RTS, S – cho các nhà hoạch định chính sách về việc sử dụng vắc-xin trong cộng đồng. Thử nghiệm cũng sẽ xem xét tỷ lệ giảm tử vong ở trẻ em; sự tuân thủ trong sử dụng, bao gồm cả việc cha mẹ đưa trẻ đi tiêm đúng lịch trình và an toàn khi sử dụng vắc-xin trong cộng đồng.
Malawi là quốc gia đầu tiên trong ba quốc gia của Châu Phi nằm trong chương trình triển khai sử dụng vắc-xin sốt rét ở trẻ em, 2 quốc gia tiếp theo tiếp theo là Ghana và Kenya sẽ lần lượt triển khai trong thời gian tới.
MỘT SỐ ĐIỂM CẦN GHI NHỚ:
Các quốc gia được chọn thí điểm sử dụng vắc-xin sốt rét: Theo yêu cầu của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) các quốc gia được chọn làm thí điểm sử dụng vắc-xin sốt rét là các quốc gia thuộc 10 quốc gia châu Phi. Các tiêu chí chính để lựa chọn bao gồm: có các chương trình tiêm chủng và sốt rét hoạt động tốt, là vùng có sốt rét lưu hành từ vừa đến nặng.
Kết quả: Kết quả thử nghiệm giai đoạn 3 được thực hiện ở Châu Phi, từ năm 2009 đến 2014, trẻ em được tiêm 4 liều RTS, S đã giảm đáng kể các biến chứng do sốt rét gây ra, so với những trẻ không dùng RTS, S. Vắc-xin đã ngăn ngừa 4 trong 10 trường hợp sốt rét lâm sàng; 3 trong 10 trường hợp sốt rét ác tính; và 6 trong 10 trường hợp thiếu máu nghiêm trọng, đây là nguyên nhân phổ biến gây tử vong ở trẻ em. Theo số liệu báo cáo, tỷ lệ các ca mắc sốt rét nhập viện và nhu cầu truyền máu trong điều trị thiếu máu do sốt rét đã giảm đáng kể.
Lịch trình tiêm vắc-xin sốt rét cho trẻ em: trẻ em sẽ được tiêm 4 liều vắc-xin sốt rét: 3 liều ở giai đoạn trẻ từ 5 đến 9 tháng tuổi và liều thứ tư được tiêm vào lúc trẻ 2 tuổi tại các khu vực được lựa chọn ở ba quốc gia Kenya, Malawi và Ghana.
ThS. DS. Huỳnh Kha Thảo Hiền
Tổng hợp và lược dịch
Tài liệu tham khảo: